Cele sprawozdań finansowych

Czas na sporządzenie sprawozdań finansowych dla większości podmiotów, które są do tego zobowiązane teoretycznie minął. Chodzi tu oczywiście o podmioty, których rok obrachunkowy pokrywał się z rokiem kalendarzowym. Ustawa daje czas na sporządzenie sprawozdania finansowego w takim przypadku do 31 marca. Taki sam termin jest też na roczne rozliczenie z podatku dochodowego od osób prawnych. Osoby fizyczne, mają na to miesiąc dłużej.

Teoria, teorią, a w praktyce bywa różnie, ponieważ czas na zatwierdzenie sprawozdania jest (dla większości podmiotów) do końca czerwca, wiele firm czeka z tym często do samego końca. Na przekazanie sprawozdania do urzędu skarbowego jest 10 dni, od momentu jego zatwierdzenia, w związku z tym, termin na sporządzenie sprawozdania finansowego teoretycznie można wydłużyć jeszcze o ten 10 dni. Data sporządzenia sprawozdania jest oczywiście marcowa, pomimo że sprawozdanie jest sporządzane później. Przy okazji sporządzania sprawozdania finansowego w późniejszym terminie, często trzeba też skorygować deklarację CIT-8, którą należy złożyć do urzędu skarbowego w nieprzekraczalnym terminie 3 miesięcy od zakończenia roku obrotowego. Korekta jest często wynikiem  wcześniej nie uwzględnionych kosztów bądź przychody.

Po co w ogóle sporządza się sprawozdania finansowe?

Dla większości jest to kolejny obowiązek, który narzuca prawo. Niestety często spotkać się można z tym, że jest to jedyny powód sporządzania sprawozdania. Wynika to z faktu, że mało osób zarządzających firmami korzysta z informacji zawartych w sprawozdaniu finansowym, głównie dlatego, że nie potrafi ich „odczytać”. Dla wielu najistotniejszą informacją jest pozycja z bilansu – Zysk (strata) netto i nic więcej ich nie interesuje. Natomiast zrozumienie specyfiki sprawozdania, umiejętność jego „odczytania” może być bardzo pomocne w zarządzaniu firmą.

Cel informacyjny sprawozdań finansowych

Dostarczenie informacji o sytuacji finansowej i majątkowej jednostki jest głównym celem sporządzenia sprawozdania finansowego, które to jest finalnym produktem rachunkowości. W związku z tym, cel sporządzenia sprawozdania wiąże się ściśle z celem systemu rachunkowości. (O celach rachunkowość można poczytać tutaj –> RACHUNKOWOŚĆ A STAROŻYTNOŚĆ). Artykuł 4 ustawy o rachunkowości zobowiązuje jednostki właśnie do rzetelnego i jasnego przedstawiania sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego przy zastosowaniu określonych zasad rachunkowości. Informacje te mogą być przydatne nie tylko dla osób zarządzających jednostką ale także dla:

• obecnych lub potencjalnych inwestorów,

• kredytobiorców i pożyczkodawców,

• pracowników,

• dostawców i innych wierzycieli,

• rządu i agend rządowych,

• społeczeństwa.

Odbiorcy sprawozdań finansowych i ich potrzeby informacyjne

Inwestorzy potrzebują informacji o stopniu rentowności przedsiębiorstwa, stopie zwrotu i o rozmiarach ryzyka związanego z planowanymi inwestycjami. Ogólnie czy warto inwestować swoje pieniądze w określone przedsiębiorstwo lub przedsięwzięcie. Ma to wpływ na możliwość pozyskania funduszy na rozwój jednostki w postaci np. sprzedaży akcji lub udziałów w danym przedsiębiorstwie.

Kredytobiorcy i pożyczkobiorcy mogą potrzebować informacji o sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, po to aby ocenić zdolność kredytową jednostki pod kątem udzielenia ewentualnej pożyczki lub kredytu. Bardzo często sprawozdania za okresy krótsze niż rok, są sporządzane na potrzeby właśnie banków, które w ten sposób badają możliwości przedsiębiorstwa do regulowania w przyszłości należnych rat wraz z odsetkami.

Kolejna grupa to pracownicy i organizacje reprezentujące ich interesy. W sytuacji tej grupy najważniejsza będzie informacja o rentowności i wypłacalności przedsiębiorstwa przede wszystkim w zakresie wynagrodzeń, świadczeń emerytalnych i możliwości tworzenia i utrzymania miejsc pracy.

Dla dostawców i innych wierzycieli informacje uzyskane ze sprawozdania mogą być istotne przy podejmowaniu decyzji np. warunkach i terminach spłaty lub o zdolności przedsiębiorstwa do kontynuowania działalności w przyszłości.

Rząd i agendy rządowe wykorzystują sprawozdania finansowe nie tylko do weryfikacji obciążeń podatkowych ale także do celów statystyki gospodarczej, w tym do obliczenia dochodu narodowego i innych wielkości wykorzystywanych do określenia polityki podatkowej i gospodarczej. Stąd m. in. „bardzo lubiane” wśród wśród przedsiębiorców formularze wypełniane do Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), które wypełnia się na podstawie danych uzyskanych ze sprawozdań lub z systemu rachunkowości.

Działalność gospodarcza nigdy nie pozostaje bez wpływu na społeczeństwo, które też może być zainteresowane informacjami o sytuacji finansowej lub majątkowej przedsiębiorstwa, szczególnie na poziomie lokalnym w zakresie kierunków działania lub możliwości tworzenia nowych miejsc pracy.

Cel kontrolny sprawozdań finansowych

Drugą funkcją jaką sprawozdanie pełni, jest funkcja kontrolna. Polega ona na możliwości skontrolowania stopnia realizacji zaplanowanych założeń, z tym co zostało osiągnięte, w określonym czasie. Taka kontrola skupia się przede wszystkim na tym, czy osiągnięto przychody takie jak zamierzono, jaki jest poziom rentowności i jak np. kształtuje się płynność finansowa jednostki. Do takiej kontroli mogą służyć też m. in. różne wskaźniki finansowe, które wykorzystują określone pozycje zarówno z bilansu jak i rachunku zysków i strat.

Cel oceniający sprawozdań finansowych

Z możliwością wykorzystania wskaźników wiąże się kolejny cel sporządzania sprawozdań finansowych. Chodzi oczywiście o ocenę sytuacji przedsiębiorstwa, do którego wykorzystywana jest m. in. analiza ekonomiczna i finansowa. Ocena sytuacji majątkowo-finansowej może się odbyć dzięki analizie bilansu, a z rachunku zysków i strat możemy uzyskać informację o skali osiągniętych dokonań, czyli ocenić np. jak kształtuje się zysk, jakie są perspektyw rozwoju przedsiębiorstwa, a przede wszystkim czy przedsiębiorstwo nie stoi przypadkiem na progu kryzysu.

Nie bez znaczenia jest też fakt, że to na kierownictwu jednostki spoczywa obowiązek sporządzenia sprawozdania, z którego później, osoby zarządzające są rozliczane. Po sporządzeniu sprawozdania finansowego następuje jego zatwierdzenie w formie uchwały, (którą składa się m. in. do urzędu skarbowego wraz ze sprawozdaniem). Oprócz tej uchwały podejmowana jest też decyzja o udzieleniu, bądź nie absolutorium zarządowi. Decyzja ta opiera się głównie na osiągniętych wynikach finansowych, które prezentuje sprawozdanie finansowe.

Wymienione powyżej cele sprawozdań finansowych należą do najważniejszych. Należyte wykorzystanie danych zawartych w sprawozdaniu może przyczynić się do uzyskania wielu cennych informacji niezbędnych do usprawnienia działalności, minimalizowania ryzyka w podejmowaniu decyzji, czy wyboru kierunku rozwoju jednostki w przyszłości. Jednak aby to było możliwe należy stosować określone zasady rachunkowości (szerzej na ich temat tutaj –> ZASADY RACHUNKOWOŚCI) oraz stosować określone standardy przy ich tworzeniu. Więcej na temat standardów sprawozdawczości tutaj –> STANDARDY W SPRAWOZDAWCZOŚCI FINANSOWEJ.