Rodzaje stowarzyszeń

Stowarzyszenia stanowią w Polsce najliczniejszą grupę organizacji pozarządowych. Tak duża popularność stowarzyszeń nie dziwi w obliczu faktu, że do założenia stowarzyszenia potrzebne są tylko 3 osoby. Co więcej, powołanie stowarzyszenia nie wymaga żadnego kapitału – inaczej niż w przypadku fundacji, gdzie fundator musi wnieść określony wkład na rozpoczęcie działań. Wkład ten w przypadku fundacji nazywany jest funduszem założycielskim (artykuł na temat funduszu założycielskiego znajduje się TUTAJ, a o tym, kto może być fundatorem, można przeczytać tutaj → FUNDATOR)

 

Ustawa prawo o stowarzyszeniach

Stowarzyszenia w Polsce działają w oparciu o Ustawę Prawo o stowarzyszeniach z dnia 7 kwietnia 1989 r. Ustawa ta od 1989 roku była kilkakrotnie nowelizowana. Najwięcej zmian wprowadzono w 2015 roku, przyznając m.in. szersze uprawnienia stowarzyszeniom zwykłym.

We wspomnianej ustawie znaleźć możemy definicję stowarzyszenia. Ustawa określa, że stowarzyszenie to dobrowolne, samorządne, trwałe zrzeszenie o celach niezarobkowych. Stowarzyszenie samodzielnie określa swoje cele, ustala programy działania i określa swoje struktury organizacyjne. Uchwala również akty wewnętrzne, dotyczące swojej działalności.

Stowarzyszenia przeważnie opierają swoją działalność na pracy społecznej swych członków. Dotyczy to głównie małych stowarzyszeń. Każde stowarzyszenie może też zatrudniać pracowników do prowadzenia swoich działań. Pracownicy ci mogą być równocześnie członkami stowarzyszenia.

Rodzaje stowarzyszeń

Stowarzyszenia dzielą się na:

  • stowarzyszenia zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym (określane jako rejestrowe),

  • stowarzyszenia zwykłe.

Stowarzyszenia rejestrowe

Najczęściej wybieraną formą stowarzyszeń są stowarzyszenia zarejestrowane w KRS.
Do powołania tego rodzaju stowarzyszenia potrzeba co najmniej 7 osób (przed 2015 rokiem musiało być ich aż 15). Osoby te muszą uchwalić statut stowarzyszenia oraz wybrać komitet założycielski lub władze stowarzyszenia.

Statut stowarzyszenia rejestrowego

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy prawo o stowarzyszeniach statut stowarzyszenia określa w szczególności:
1) nazwę stowarzyszenia, odróżniającą je od innych stowarzyszeń, organizacji i instytucji;
2) teren działania i siedzibę stowarzyszenia;
3) cele i sposoby ich realizacji;
4) sposób nabywania i utraty członkostwa, przyczyny utraty członkostwa oraz prawa i obowiązki członków;
5) władze stowarzyszenia, tryb dokonywania ich wyboru, uzupełniania składu oraz ich kompetencje;
5a) możliwość otrzymywania przez członków zarządu wynagrodzenia za czynności wykonywane w związku z pełnioną funkcją;
6) sposób reprezentowania stowarzyszenia, w szczególności sposób zaciągania zobowiązań majątkowych, a także warunki ważności uchwał władz stowarzyszenia;
7) sposób uzyskiwania środków finansowych oraz ustanawiania składek członkowskich;
8) zasady dokonywania zmian statutu;
9) sposób rozwiązania się stowarzyszenia.

W stowarzyszeniu zarejestrowanym w KRS najwyższą władzę ma walne zebranie członków. Ustawa prawo o stowarzyszeniach dopuszcza też, aby najwyższą władzę miało zebranie delegatów, ale tylko i wyłączenie po spełnieniu określonych warunków i wpisaniu takiej możliwości do statutu.

Stowarzyszenie rejestrowe musi ponadto posiadać zarząd i organ kontroli wewnętrznej.

Rejestracja stowarzyszenia w KRS

Aby zarejestrować stowarzyszenie w KRS, należy złożyć:
– wniosek o wpis stowarzyszenia do Krajowego Rejestru Sądowego;
– statut;
– listę założycieli, zawierającą imiona i nazwiska, daty i miejsca urodzenia, miejsca zamieszkania oraz własnoręczne podpisy założycieli;
– protokół z wyboru władz stowarzyszenia;
– adres siedziby stowarzyszenia.

Stowarzyszenie nabywa osobowość prawną z chwilą wpisu do KRS. Za sam wpis do rejestru (zwanego rejestrem stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej) nie jest pobierana opłata.

Terenowe jednostki organizacyjne

Stowarzyszenia rejestrowe mogą tworzyć terenowe jednostki organizacyjne, które działają na podstawie statutu stowarzyszenia. Terenowe jednostki organizacyjne mogą również uzyskać osobowość prawną, z chwilą wpisu do KRS. Aby tak się stało, stowarzyszenie rejestrowe musi zawrzeć w statucie zapisy dotyczące terenowej jednostki – w szczególności zasad, na jakich taka jednostka może uzyskać osobowość prawną, sposobów reprezentacji jednostki oraz jej likwidacji.

Poza możliwością tworzenia terenowych jednostek organizacyjnych stowarzyszenia rejestrowe mogą też wchodzić w skład związków stowarzyszeń. Aby taki związek mógł powstać, niezbędne są co najmniej trzy stowarzyszenia.

Przychody stowarzyszenia rejestrowego

Stowarzyszenie rejestrowe może utrzymywać się:
– ze składek członkowskich,
– z darowizn,
– ze spadków,
– z dotacji
– z zapisów,
– z dochodów z własnej działalności,
– z dochodów z majątku stowarzyszenia,
– z ofiarności publicznej.

Stowarzyszenie rejestrowe może prowadzić działalność gospodarczą po zarejestrowaniu się do rejestru przedsiębiorców KRS.

Stowarzyszenia zwykłe

Drugą formą stowarzyszeń są stowarzyszenia zwykłe. Stowarzyszenie zwykłe to uproszczona forma stowarzyszenia, nieposiadająca osobowości prawnej.
Do założenia stowarzyszenia zwykłego potrzebne są minimum 3 osoby. Osoby te uchwalają regulamin działalności, w którym muszą określić:
1) nazwę stowarzyszenia;
2) cel jego powołania;
3) teren, na którym stowarzyszenie będzie działać;
4) środki niezbędne do działania;
5) siedzibę;
6) przedstawiciela lub powołać zarząd;
7) zasady ustalające, w jaki sposób będzie można dokonać zmian w regulaminie;
8) sposoby uzyskania lub utraty członkostwa;
9) sposób rozwiązania stowarzyszenia.

 Jeśli stowarzyszenie zwykłe chce posiadać zarząd bądź organ kontroli, to musi w regulaminie działalności wskazać tryb wyboru takiego organu i formę uzupełniania składu. Ważne jest ponadto określenie kompetencji organu, a w przypadku zarządu należy dodatkowo określić sposób reprezentowania stowarzyszenia zwykłego, w szczególności zaś zasady zaciągania zobowiązań majątkowych.
W przeciwieństwie do stowarzyszenia rejestrowego stowarzyszenie zwykłe nie musi posiadać organu kontroli. To, czy taki organ zostanie powołany w stowarzyszeniu zwykłym, jest dobrowolną decyzją członków.

Wpis do ewidencji stowarzyszeń zwykłych

Założenie stowarzyszenia zwykłego odbywa się poprzez złożenie wniosku o wpis do ewidencji stowarzyszeń zwykłych. Wniosek taki składa się do starosty powiatu ze względu na siedzibę stowarzyszenia.

Wniosek składa albo przedstawiciel, albo zarząd, w zależności od tego, kto został wskazany do reprezentowania stowarzyszenia w regulaminie działalności.

Podobnie jak w przypadku stowarzyszeń zarejestrowanych w KRS do wniosku należy dołączyć szereg dokumentów, określonych w art. 40 ust. 1 ustawy prawo o stowarzyszeniach. Dokumentami tymi są:
1) regulamin działalności;
2) lista założycieli stowarzyszenia zwykłego, zawierająca ich imiona i nazwiska, datę i miejsce urodzenia, miejsce zamieszkania oraz własnoręczne podpisy założycieli;
3) imię i nazwisko, adres zamieszkania oraz numer PESEL przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie zwykłe albo członków zarządu;
4) imię i nazwisko, adres zamieszkania oraz numer PESEL członków organu kontroli wewnętrznej, o ile regulamin działalności przewiduje ten organ;
5) adres siedziby stowarzyszenia zwykłego.

W sytuacji, gdy wniosek o wpis składa zarząd, wszyscy jego członkowie muszą taki wniosek podpisać.

Stowarzyszenie zwykłe powstaje z chwilą wpisu do ewidencji i od daty wpisu może formalnie rozpocząć działania.

Stowarzyszenie zwykłe może w dowolnym momencie przekształcić się w stowarzyszenie rejestrowe pod warunkiem, że liczba członków wynosić będzie co najmniej 7 osób. Niezbędne jest oczywiście złożenie odpowiedniego wniosku w tej sprawie do KRS.

Stowarzyszenia zwykłe nie mogą prowadzić działalności gospodarczej, a także odpłatnej. Jest to istotna różnica, ograniczająca w dużym stopniu możliwości pozyskiwania funduszy.
W przypadku stowarzyszeń zwykłych źródłami przychodów mogą być: składki członkowskie, dotacje, darowizny i przychody ze zbiórek publicznych.
Stowarzyszenia zwykłe nie mogą też tworzyć terenowych jednostek organizacyjnych – możliwość ta została zarezerwowana tylko dla stowarzyszeń rejestrowych.

Księgowość w stowarzyszeniu

Zarówno stowarzyszenia rejestrowe, jak i zwykłe muszą prowadzić księgowość. Księgowość w stowarzyszeniu pełni wiele różnych funkcji (o których można przeczytać TUTAJ).
Stowarzyszenia mogą wybrać, jaką formę księgowość chcą prowadzić. Do wyboru mają:

  • pełną księgowość lub

  • uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów (w skrócie UEPiK).

Temat księgowości w stowarzyszeniach został szerzej opisany tutaj → KSIĘGOWOŚĆ STOWARZYSZENIA JAKĄ WYBRAĆ

 

Post Author: Marta Nowacka

}