Standardy w sprawozdawczości finansowej

Początek roku wiązać się będzie ze wzmożoną pracą w księgowości, z racji konieczności m.in. sporządzenia sprawozdań finansowych przez podmioty, na które przepisy nakładają taki obowiązek. Warto wiedzieć jakimi cechami powinno się charakteryzować każde sprawozdanie finansowe aby zostało uznane za rzetelne. Cechy te, w literaturze przedmiotu jakim jest rachunkowość, często są określane jako cechy jakościowe albo standardy jakościowe.

Informacji, zawarte w sprawozdaniu finansowym mają „wysoką rangę”, ponieważ na ich podstawie podejmowanych jest wiele ważnych decyzji co do dalszego funkcjonowania jednostki. Aby sprawozdanie dawało gwarancje, że przedstawia rzeczywistą sytuację majątkową i finansową jednostki musi być sporządzone z należytą dokładnością, w sposób rzetelny i jasny. Jest to istotne z punktu widzenia użytkowników sprawozdań, do których należą:

• osoby zarządzające jednostką

• obecni lub potencjalni inwestorzy,

• kredytobiorcy i pożyczkodawcy,

• pracownicy,

• dostawcy i inni wierzyciele,

• rząd i agendy rządowe,

• społeczeństwo.

O potrzebach informacyjnych odbiorców sprawozdań finansowych można poczytać tutaj – > CELE SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH

Cechy jakościowe sprawozdania finansowego

Cechami jakościowymi  sprawozdań finansowych są:

• przydatność

• wierna prezentacja (wiarygodność)

• porównywalność

• terminowość

Dwie pierwsze wymienione cechy, czyli przydatność i wierna prezentacja należą do najważniejszych. Pozostałe uzupełniają te dwie najważniejsze cechy.

Przydatność

Przydatność oznacza, że przedstawione informacje w sprawozdaniu powinny być przydatne dla użytkownika. Informacja określana jest jako przydatna, gdy jej ujawnienie może w konkretny sposób wpływać na decyzje użytkowników sprawozdań. W przypadku zatajenia informacji, jej zniekształcenia lub opóźnienia może to wpłynąć na błędne decyzje podjęte na podstawie danych ze sprawozdania.

W ramach tej cechy wyróżniamy też istotność informacji, która jest spełniona, gdy nie jest nadmiernie rozbudowana i koncentruje się na najważniejszych zagadnieniach, pozwalając na trafną ocenę przyszłych zdarzeń. Z tą cechą sprawozdania jest powiązany art. 8 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Zobowiązuje on do wyodrębnienia wszystkich operacji gospodarczych jednostki, które są istotne dla oceny sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego. Zachowując oczywiście przy tym zasadę rachunkowości jaką jest zasada ostrożności. Informację uznaje się więc za istotną wówczas, gdy jej pominięcie lub zniekształcenie może wpłynąć na decyzje podejmowane przez użytkowników sprawozdań finansowych.

Wiarygodność

Drugą ważną cechą jest ich wiarygodność. Cecha ta spełniona jest, gdy informacje zawarte w sprawozdaniu finansowym są kompletne, bezstronne i wolne od błędów rachunkowych. Jeśli to jest spełnione, użytkownicy mogą być pewni, że prezentowane w sprawozdaniu informacje wiernie odzwierciedlają analizowaną sytuację gospodarczą. Kompletność jest zachowana, gdy prezentowane są wszystkie ważne informacje. Niekompletność informacji może powodować ich nieprawdziwość i tym samym wprowadzać w błąd użytkownika. Obowiązek w zakresie kompletności nakazuje ustawa o rachunkowości, która przewiduje odpowiedzialność karną za nie stosowanie się do tej zasady.

Bezstronność uniemożliwia dobór lub sposób prezentacji informacji, która mogłaby wywierać wpływ na podejmowanie decyzji lub oceny danego zdarzenia w celu osiągnięcia wcześniej założonego skutku lub rezultatu. Inaczej mówiąc pozbawia stronniczości. Dane zawarte w sprawozdaniu nie mogą wprost wpływać na podejmowanie ukierunkowanych decyzji. Mają być obiektywne aby mogły być wykorzystane do podejmowania decyzji przez rożnych użytkowników, zgodnie z ich preferencjami. Nie mogą wywierać wpływu na zachowanie użytkowników. Tendencyjne przedstawianie informacji o sytuacji majątkowej i finansowej w bilansie zwane fryzowaniem, jest sprzeczne z wymogiem bezstronności.

Podstawą danych w sprawozdaniu finansowym są dane liczbowe, które powinny być wolne od błędów rachunkowych. Pomaga w tym zasada rachunkowości zwana zasadą podwójnego zapisu. (Więcej na ten temat tutaj–> ZASADY RACHUNKOWOŚCI)

Informacje zawarte w sprawozdaniu nie są wiarygodne, jeśli są efektem manipulacji danymi liczbowymi pochodzącymi z rachunkowości. Wykreowanie określonego wizerunku informacji ma w ten sposób wpływać na określone decyzje odbiorców sprawozdania. Takie postępowanie jest sprzeczne z zasadą wiernego obrazu.

Porównywalność

Porównywalność to kolejna cecha, którą musi spełniać sprawozdanie finansowe. Jest niezwykle ważne aby można było porównać dane bieżące ze sprawozdania, z danymi z poprzednich okresów albo z informacjami prezentowanymi przez inne podmioty z danej branży. Wpływa to na możliwość dokonania dokładnej analizy i oceny osiągnięć podmiotu na przestrzeni lat, bądź na tle innych podmiotów.

Sprawozdania finansowe powinny też się cechować jednolitością i ciągłością w stosowaniu zasad przy ich sporządzaniu. Jednolitość zakłada stosowanie tych samych zasad w kolejnych okresach sprawozdawczych w zakresie wyceny prezentowanej w wartościach liczbowych. Ma to istotny wpływ na porównywalność sprawozdań.

Terminowość

Ostatnią cechą jaką powinno spełniać każde sprawozdanie jest jego terminowość. Oznacza to, że każde sprawozdanie powinno być sporządzone, zatwierdzone i złożone w określonych przez przepisy terminach. Ustawa o rachunkowości mówi, że sprawozdanie powinno być sporządzone nie później niż w ciągu trzech miesięcy od dnia bilansowego. Zakładając, że rok finansowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym i kończy się 31 grudnia, sprawozdanie finansowe powinno zostać sporządzone do 31 marca roku następnego.

Jak widać spełnienie wymienionych cech/standardów przy sporządzaniu sprawozdania finansowego jest niezmiernie ważne aby móc rzetelnie i w sposób jak najbardziej pełny przedstawić sytuację finansową i majątkową danej jednostki. Pomagają w tym m. in. zasady rachunkowości. Pominięcie choćby jednej z wymienionych cech, może istotnie zakłócić ten obraz i przyczynić się do błędnych decyzji, podjętych na podstawie niepełnych lub zafałszowanych danych przedstawionych w sprawozdaniu.