Możliwość stosowania uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów (uepik) przez organizacje pozarządowe (fundacje, stowarzyszenia, kluby sportowe) pojawiła się w 2015 roku. Od tego czasu wiele organizacji z możliwości tej skorzystało, po to aby m.in. uprościć prowadzenie swojej księgowości i uniknąć obowiązku sporządzania na koniec roku sprawozdania finansowego.
Wybór tej metody prowadzenia rachunkowości powoduje też, że organizacja pozarządowa (fundacja lub stowarzyszenie) nie musi się martwić (od 1 lipca 2018 r.) o konieczność tworzenia i przesyłania plików JPK w zakresie prowadzonej księgowości. Wynika to z faktu, że uproszczona ewidencja nie została tym obowiązkiem objęta.
Pliki JPK
Pliki JPK (jednolite pliki kontrolne) zaczęły funkcjonować w Polsce od 1 lipca 2016 r. Zostały nimi wówczas objęte duże przedsiębiorstwa (zatrudniające powyżej 250 osób) i dotyczyły tylko operacji związanych z podatkiem VAT, tzw. JPK_VAT. W kolejnych latach pliki JPK_VAT zaczęły obejmować średnie i małe przedsiębiorstwa, a od stycznia 2018 roku także mikro firmy. Więcej na temat plików JPK_VAT w organizacji pozarządowej (fundacji, stowarzyszeniu) można dowiedzieć się z artykułu -> JPK_VAT W ORGANIZACJI POZARZĄDOWEJ
Pliki JPK zostały wprowadzone, aby wspomagać organy skarbowe w prowadzeniu kontroli w zakresie podatku VAT.
Kolejnym krokiem, aby te kontrole ułatwić i usprawnić, stało się wprowadzenie (od 1 lipca 2018 r.) plików „JPK na żądanie”. Dotychczasowe struktury, czyli plik JPK_VAT, należało obowiązkowo co miesiąc przesyłać do Ministerstwa, bez wezwania ze strony urzędu. Struktury obowiązujące od 1 lipca 2018 r. – tylko i wyłącznie na żądanie organów skarbowych.
Od 1 lipca 2018 r. „JPK na żądanie” obejmuje 6 struktur:
-
księgi rachunkowe – JPK_KR,
-
wyciąg bankowy – JPK_WB,
-
magazyn – JPK_MAG,
-
faktury VAT – JPK_FA,
-
podatkowa księga przychodów i rozchodów – JPK_PKPIR,
-
ewidencja przychodów – JPK_EWP.
Jak widać, w spisie tym nie została wymieniona uproszczona ewidencja przychodów i kosztów (uepik). Niektórzy uważają, że uproszczona ewidencja jest tożsama z podatkową księgą przychodów i rozchodów, nie jest to jednak to samo.
Fundacje, stowarzyszenia lub kluby sportowe, które prowadzą księgowość w postaci ksiąg rachunkowych (m.in. dlatego, że podjęły takie decyzje lub nie mogły wybrać uepik) muszą być przygotowane na to, że urząd skarbowy może żądać zapisów z ksiąg rachunkowych w postaci właśnie plików JPK. Czas na przekazanie tych plików, zgodnie z informacją widniejącą na stronie Ministerstwa Finansów, to nie mniej niż 3 dni. Dokładny termin określany jest w wezwaniu. Jedynie w przypadku prowadzenia księgowości ręcznie, organizacja pozarządowa nie będzie musiała spełnić tego obowiązku.
Prowadzenie ksiąg rachunkowych ręcznie oznacza wypełnianie określonych kartotek, ksiąg w formie tzw. Amerykanki. Użycie do tego celu komputera, np. poprzez wykorzystanie do Excela, jest traktowane już jako prowadzenie księgowości przy użyciu komputera i nie zwalnia z obowiązku przesyłania na żądanie organów skarbowych plików JPK_KR.
JPK_FA
Prowadzenie uepik nie oznacza jednak, że fundacji bądź stowarzyszenia nie dotyczą zupełnie pliki JPK. Jeśli organizacja pozarządowa prowadzi działalność odpłatną i wystawia za tę działalność faktury przy użyciu komputera (także np. Excela), to urząd skarbowy może żądać przekazania całości lub części tych faktur za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub na informatycznych nośnikach danych, w postaci elektronicznej, odpowiadającej strukturze logicznej plikom JPK_FA.
JPK_WB
Oprócz tego urząd skarbowy może również żądać od fundacji lub stowarzyszenia plików JPK_WB, które zawierają informacje z rachunków bankowych. Wygenerowanie plików JPK_WB powinno być możliwe poprzez bank.
JPK_MAG
Organizacje, które mogą prowadzić uepik, nie mogą osiągać dochodów powyżej 100 tys. zł w ciągu roku i prowadzić działalności gospodarczej, tak więc struktura JPK_MAG nie będzie ich raczej dotyczyć. Związana jest ona z gospodarką magazynową (przyjęcia z zewnątrz, wydania na zewnątrz, rozchód wewnętrzny i przesunięcia międzymagazynowe).
Jeśli jednak fundacja lub stowarzyszenie prowadzi magazyn, wówczas urząd skarbowy może żądać takich plików.
Kiedy organ podatkowy może żądać JPK?
W sytuacji:
-
czynności sprawdzających,
-
kontroli podatkowej,
-
postępowania podatkowego,
-
kontroli celno-skarbowej,
Sankcje finansowe
Za niespełnienie obowiązku wysyłki plików JPK w terminie zostały przewidziane sankcje karno-skarbowe, ponieważ JPK na żądnie ma charakter informacji podatkowej. Niespełnienie tego obowiązku może być – w zależności od okoliczności – traktowane albo jako wykroczenie, albo jako przestępstwo.
Co jest wyznacznikiem?
Przede wszystkim wartość uszczuplenia należności podatkowej – jeżeli przekracza ona 10 000 zł, jest to przestępstwo.
Oprócz tego brane są pod uwagę:
-
motywy działania osoby, która nie dopełniła tego obowiązku,
-
stopień szkodliwości społecznej,
-
sposób dokonania czynu.
W praktyce o kwalifikacji czynu jako przestępstwa skarbowego albo wykroczenia skarbowego może decydować to, czy całkowicie został zlekceważony obowiązek przekazania danych w formacie JPK. Ważne jest też to, czy podjęte zostały jakieś działania, aby przekazać je w terminie.
Karą za wykroczenie skarbowe jest grzywna, określana kwotowo w przedziale od 1/10 do 20-krotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. W 2018 r. grzywna ta wynosi od 210 zł do 4200 zł
Wysokość grzywny ustala się z uwzględnieniem sytuacji majątkowej, rodzinnej oraz możliwości zarobkowych sprawcy.
Karą za przestępstwo skarbowe jest grzywna, która może wynieść od 10 do 720 stawek dziennych. Minimalna stawka dzienna w 2018 r. wynosi od 70 zł do 28 000 zł, w zależności od dochodów, sytuacji rodzinnej i majątkowej sprawcy. Obecnie jest to:
W przypadku kary wymierzonej nakazem sądu:
-
od 700 do 5 600 000 zł,
W przypadku kary wymierzonej wyrokiem sądu:
-
od 700 zł do 20 160 000 zł
