Wynagrodzenie w sytuacji wadliwego wykonania pracy

Kodeks pracy nakłada na pracownika obowiązek wykonania pracy sumiennie i starannie. Dlatego też świadczenie pracy określonej jakości jest istotnym elementem stosunku pracy, mającym wpływ na wysokość wynagrodzenia otrzymywanego przez pracownika. Zasadniczo pracownikowi przysługuje wynagrodzenie zawykonaną pracę, jednakże podpisując umowę o pracę, zwaną również umową starannego działania, pracownik zobowiązuje się nie tylko do wykonania pracy, ale także do wykonania jej z należytą starannością i sumiennością. W sytuacji gdy wykona wadliwie pracę z własnej winy, wynagrodzenie mu nie przysługuje (stanowi o tym art. 82 Kodeksu Pracy) lub zostaje zmniejszone w związku z obniżeniem jakości produktu lub usługi. Jest to konsekwencja nie wywiązania się przez niego z obowiązków pracowniczych. Nie ma też znaczenia, czy pracodawca poniósł z tego powodu szkodę, czy też nie. Jeżeli poniósł szkodę, może się to dodatkowo wiązać z odpowiedzialnością materialną pracownika i zobowiązaniem do naprawy szkody.

Przepis ten w szczególności dotyczy pracowników zatrudnionych w systemie akordowym lub premiowym, gdzie wynagrodzenie zależy od ilości i jakości wykonanych produktów lub usług.

Wina umyślna i nieumyślna

Konsekwencje wynikające z art. 82 Kodeksu Pracy dotyczą wszelkich rodzajów winy pracownika, a więc zarówno winy umyślnej jak i nieumyślnej, w tym także przypadków najlżejszego niedbalstwa. Jednakże musi istnieć związek przyczynowo-skutkowy między wadliwym wykonaniem pracy a zawinionym zachowaniem pracownika; oznacza to, że wady te muszą być normalnym następstwem jego nagannego zachowania się i to na pracodawcy spoczywa ciężar wykazania, że z winy pracownika powstał gorszej jakości produkt lub usługa. Dla pracodawcy nie zawsze jest to sprawa prosta. Jakość pracy może być spowodowana czynnikami niezależnymi od pracownika.

Przyczyny niezależne od pracownika

Pracownik nie ponosi konsekwencji za wadliwe wykonanie pracy, jeżeli przyczyną tej wadliwości jest na przykład:

• • niesprawność maszyny lub urządzenia,

  • brak odpowiednich materiałów i surowców,

  • nieprawidłowa technologia,

• • zła organizacja pracy.

Przyczynami wyłączającymi winę pracownika będą również takie okoliczności, jak:

• • przemęczenie i nadmierne obciążenie obowiązkami,

  • brak stosownych kwalifikacji.

W przypadku wystąpienia powyższych sytuacji pracodawca ma obowiązek wypłacić pracownikowi wynagrodzenie, mimo wykonania przez pracownika pracy wadliwie. W przypadku wypłaty wynagrodzenia pracownikowi z góry, pracodawca nie może samodzielnie potrącić nienależnych kwot pracownikowi z przyszłych zarobków. Może to zrobić tylko i wyłącznie za zgodą pracownika lub na podstawie tytułu wykonawczego. Jest to konsekwencja ponoszenia przez pracodawcę ryzyka osobowego.

Jak już wspomniano wcześniej, pracodawca może żądać od pracownika usunięcia wad bez dodatkowego wynagrodzenia, jeżeli jest to możliwe. W przypadku jeżeli wadliwość zostanie przez pracownika usunięta, przysługuje mu wynagrodzenie odpowiednie do ostatecznej jakości produktu. Pracodawca jednak nie ma obowiązku umożliwić pracownikowi usunięcie wady. W przepisach Kodeksu Pracy nie ma również wzmianki o takim obowiązku pracownika, jednak skoro podstawą stosunku pracy jest sumienność i staranność oraz stosowanie się do poleceń przełożonych, należy uznać, ze taki obowiązek istnieje.

Wszystko zależy od pracodawcy

Podkreślić należy również, że przepisy prawa pracy nie pozbawiają pracownika automatycznie prawa do wynagrodzenia w przypadku wadliwości wykonanej pracy, ostateczna decyzja w tym zakresie należy do pracodawcy.